By Yüzlerce yılda şekillenen damak tadı, yörenin baskın olan üretim ilişkileri, bölgenin coğrafi konumu ve özelliği, yetiştirilen tarım ürünleri gibi değişkenlerden etkilense de bir yöre mutfağının oluşmasında insan faktörünü dışarıda bırakmak mümkün değil. Davranış kalıpları, ritüeller ve çeşitli adetler sayesinde insan yemek kültürünü değişken, dinamik ve canlı bir sürece dönüştürüyor.
Geniş bir kahvaltı kültürüne sahip Türkiye için bu alanda dünyada eşine az rastlanır desek yanlış olmaz herhalde. Zira ülkemizde her bölgenin, her ilin kendine has değişmezleri olsa da kahvaltılar her daim bir şölen havasında geçer. Kahvaltı, Türk halkı için ülkemizin her yerinde aynı heyecanda yapılsa da her bölgenin kendine has bir kahvaltı sofrası vardır. Bu sofralardaki farklılığın oluşmasındaki en önemli etken, kültürel ve coğrafi özelliklerdir.
Her mutfak insanının geçmişini, geleneğini, alışkanlıklarını ve anlayışını yansıtıyor. Coğrafyasının ona sunduğu ürünleri ince ince işleyen Karadeniz mutfağında bugün, Rize kahvaltılarına değinecek ve Türkiye’nin diğer bölgelerinden farklı olarak Karadeniz halkının kahvaltı sofralarında ne tür yemeklere yer verdiğini konuşacağız. Gelin beraber inceleyelim!
Rize’de Kahvaltıların Vazgeçilmezleri
Sanıyoruz ki; Karadeniz’de ise hiçbir peynir zeytin çeşidi, kuymak, kavurma ve pide üçlüsünün tahtına oturamaz. Bunların yanı sıra fasulye turşusu kavurması, kolot peynirli menemen, mısır ekmeği ve Rize’de yetişen bir yaban mersini türünden yapılan likapa reçeli de Karadeniz kahvaltı sofralarının olmazsa olmaz yiyeceklerindendir. Turşu kavurmasını da unutmamak gerekir. Turşu kavurması kuymak gibi sadece kahvaltıda değil her daim tüketilse de kahvaltılardan eksik edilmeyen bir diğer yiyecektir. Fasulye veya beyaz lahana turşusuyla yapılır. Yanında mısır ekmeği ile Rize’nin ve hatta tüm Karadeniz’in yöresel kahvaltı sofralarında yerini alan yiyeceklerden birisidir. Hazırlıksız, ani bir misafir geldiğinde, hızlı hızlı turşuyu kavrulup yanında mısır ekmeği ile ikram edilir.
Rize yöresel kahvaltıları özelinde Karadeniz kahvaltılarında yer alan yiyeceklere örnek verecek olursak: Trabzon’da kuymak, turşu kavurması ve kayganayı kahvaltıdayken aynı sofrada görmek mümkündür diyebiliriz. Bunların yanı sıra peynirli, açık kıymalı, kapalı kıymalı, karışık, kavurmalı, sade pide olmak üzere altı şekilde sofralarla buluşan Rize’nin meşhur, tescilli lezzeti Derepazarı pidesi de kahvaltılarda ara sıra yer alan yiyecekler arasındadır. Sarı buğday unundan elde edilmiş mayalı hamurun yağda kızartılarak elde edildiği hamur çilihtası ve yöresel Rize kahvaltısı özelinde Karadeniz mutfağına ait, sıcak peynir mantığında servis edilen tereyağlı minci bir diğer kahvaltılık lezzettir. Domates, biber ve baharatlarla tatlandırılan Menemen, bazı yörelerde akıtma olarak da bilinen kaygana ve Rize Veliköy’de geleneksel yöntemlerle pişirilerek hazırlanan Rize kavurması, Karadeniz kahvaltı sofralarını süsleyen yiyecekler arasındandır. Bir nevi sebzeli krep ya da sebzeli omlet de diyebileceğimiz kaygananın; sade, sebzeli, kaymaklı yumurtalı ya da ballı cevizli çeşitleri Nalia kahvaltı menüsünde yer alan yiyeceklerden yalnızca birkaçıdır.
