Eve gelen her misafire mutlaka ikram edilen ve Muhabbetlerimizi güzelleştiren bir içecek; çay. Binlerce yıllık tarihi olan; Karadeniz mutfağının en değerli nimetlerinden biri hakkında konuşacağız bu yazımızda. Dünyanın en çok tüketilen içeceklerinin sıralamasında içme suyundan sonra en çok tüketilen içecek, yani çay!
Çay tarımı ve ticareti Doğu Karadeniz Bölgesi ekonomisinde çok önemli bir yer tutar. Çayın ilk olarak 3. Yüzyılda Çin’de ilaç olarak kullanıldığını söyleyenler var. Özellikle varlıklı hanedan üyelerinin şifa niyetine içtikleri bir içecek olduğu yazıyor bazı kaynaklarda. Hatta denilir ki; çay ağacının yapraklarının suya düştüğünü gören ve ardından bunu içen bir hanedan üyesi şifa buluyor. Ve sonrasında çay tüketimi hızla yayılıyor Çin’de. Ticaret yapan insanlar ise çayın kısa sürede tüm kıtaya yayılmasını sağlıyor.
Çayın Farklı Kültürlerde Konumu
Ardından, Çin’den başlayarak Anadolu ve Akdeniz aracılığı ile Avrupa’ya kadar uzanan ve dünyaca ünlü ticaret yolu olan İpek yolu gibi ticaret yolları ile tüm Avrupa’ya yayılıyor çay. 19.yüzyılda çayın batı kültüründe iyice yerleştiğini görebiliriz kaynaklarda. Çayı çoğunlukla kendi ülkemize has sayıyoruz. Bu, kısmen doğru. Her ülkenin çay ile farklı bir ilişkisi var. Bazı kültürlerde yüksek gelir gruplarının toplantılarında içilen bir içecek iken, pek çok kültürde tıpkı bizim kültürümüzde olduğu gibi muhabbeti koyulaştırdığına inanılan samimiyet ile özdeşleştirilen bir içecek. Örneğin İngiltere’de öğlen içilen çaylar çok meşhurdur ve İngiliz kültürünün vazgeçilmez bir unsuru ve hatta rutini haline gelmiştir. Kültürümüzdeki en güzel şeylerden biri gelen her misafire çay ikram etmemiz.
Her Çay Aynı Mıdır?
Peki sizce her çay aynı mıdır? Marketten sürekli aldığımız herhangi bir marka çayı bir sonraki ay değiştirdiğimizde hemen fark ediyoruz değil mi? Her ülkenin, bölgenin ve hatta markanın kendine has bir çayı var. Öyleyse, çayın bu tadı nereden geliyor dersiniz? Çayın tadı ve faydası, çay yapraklarının nasıl yetiştirildiğine, nasıl toplandığına ve nasıl işlendiğine oldukça göre değişiyor. Siyah çay ülkemizde olduğu gibi dünyada da en popüler olan çaydır. Ardından ise yeşil çay, oolong ismi verilen ve güneş altında bekletilerek üretilen geleneksel Çin çayı ve beyaz çay gelir.
Çay Sağlığa Zararlı Mıdır?
Bitki çayları; çiçekler, meyveler, tohumlar, baharatlar ve bitkilerin yapraklarından, dallarından veya köklerinden oluşur. Çayın içindeki en önemli bileşenler polifenoller ve flavonoid ismi verilen iki bileşendir. Yani içlerinden biri, çayı çay yapan o güzel aromanın ana unsurudur. Çay yapraklarının yetiştirildiği yer, işlenme türü, süt, bal, şeker gibi bileşenlerin eklenmesi çayın içerdiği polifenolün şeklini değiştirebilir. Günlük olarak tükettiğimiz çaylar az da olsa Kafein içerirken, bitki çayları genelde kafein içermezler. Yani aslında 2-3 fincan çay faydalıdır ama çok da sıcak içmememiz gerekir.